برخی افراد بر این باورند که داشتن لبخند شکیل و زیبا بهترین دارایی است اما همه افراد از شکل ظاهری دندان هایشان راضی نیستند. با اینکه ارتودنسی بهترین شیوه برای صاف کردن دندان کج می‌باشد اما تعداد زیادی از افراد ظاهر فلز مانند ارتودنسیهای قدیمی یا گران قیمت را دوست ندارند. خوشبختانه راه‌های دیگری برای صاف کردن دندان های کج شما بدون ارتودنسی کردن وجود دارد که این امر به نیازهای دندانپزشکی شما بستگی خواهد داشت. این مقاله را تا آخر بخوانید تا از جایگزین‌های ارتودنسی برای صاف کردن دندان هایتان و جلوگیری از کج شدن دندان ها در آینده مطلع شوید.
مواردی که باید بدانید عبارتند از:
- هر چند وقت یکبار از الاینرهای شفاف یا محافظ‌های قابل جابه‌جایی که دندان هایتان را صاف می‌کنند استفاده کنید.
- از ارتودنسیهای زبانی که در پشت دندان هایتان نصب می‌شوند استفاده کنید که قابل دیدن نباشند.
- از پالاتال اکسپندر برای باز کردن کامل فک بالا و پایین خود استفاده کنید.
- از کامپوزیت باندینگ برای قالب گیری مجدد و تغییر شکل ظاهری دندان های کج یا تغییر رنگ داده استفاده کنید.
روش اول: جلوگیری از کج شدن دندان ها
مرحله اول: به پشت بخوابید.
اعمال فشار ملایم و دائمی از سمت داخل به لب‌ها و فشار به زبان از سمت خارج باعث به وجود آمدن به هم ریختگی دندانی می‌شود. یکی از رایج‌ترین دلایل به هم ریختگی دندانی خوابیدن روی شکم است که این کار روی صورت شما نیز فشار زیادی اعمال میکند. اگر زمان خوابیدن روی شکم یا صورت، آرنج خود یا چیز محکمی را زیر سرتان بگذارید این فشار بیشتر می‌شود. به پشت یا به پهلو خوابیدن را امتحان کنید تا از حرکت دندان هایتان جلوگیری شود.
مرحله دوم: در طول روز با دست روی صورت خود فشار نیاورید.
چه بسا بسیاری از ما به سمت جلو خم می‌شویم و در هنگام کار کردن یا مطالعه سر خود را با دو دست می‌گیریم. هنگامی که پشت میز کارتان به سمت جلو خم می‌شوید و با دست سر خود را می‌گیرید فشار زیادی به یک طرف فک اعمال می‌شود. این فشار سبب می‌شود تا دندان ها به آرامی به سمت داخل حرکت کنند که این مسئله باعث کج شدن دندان های یک طرف صورت می‌شود.
- به منظور جلوگیری از خم شدن به سمت جلو و قرار گرفتن در وضعیت بدنی مناسب از اینکه صاف نشسته‌اید اطمینان حاصل نمایید. هم راستا بودن پایین تنه کمک خواهد کرد تا بالاتنه شما در موقعیت بهتری قرار بگیرد. بدین ترتیب گردن خسته نمی‌شود.
مرحله سوم: از مکیدن انگشت شست خودداری کنید.
اعمال فشار به بیرون دهان باعث کج شدن دندان ها می‌شود. کج شدن دندان ها در کودکانی که بیش از حد انگشتان شست خود را لیس می‌زنند رایج‌تر است. با این حال بسیاری از نوجوانان و بزرگسالان در ایجاد عادت‌هایی که باعث اعمال فشار به بیرون دهان می‌شوند دخیل هستند.
استفاده از نی، جویدن سر خودکار و باد کردن آدامس به اندازه لیسیدن شست به دهان فشار می‌آورد و سبب کج شدن دندان ها می‌شود. سعی نمایید عادت‌هایی را که باعث اعمال فشار به دندان ها می‌شوند ترک کنید.
- اگر نمی‌توانید استفاده از نی را کنار بگذارید از اینکه نی را پشت دهان خود قرار می‌دهید نه روی دندان هایتان مطمئن شوید.
مطلب مرتبط: دندان های کودکم کج در می آید: چه کار کنم؟
مرحله چهارم: با ارتودنسی فاصله میان دندان های از دست رفته را از بین ببرید.
با اینکه افتادن دندان های شیری و باز شدن فضا برای رویش دندان های دائمی طبیعی است اما از دست دادن دندان دائمی در دوران بزرگسالی منجر به بروز مشکلاتی از قبیل کج شدن دندان ها می‌شود. گرچه بعد از افتادن دندان های شیری دندان های دائمی نمی‌افتند ولی بزرگسالان ممکن است به دلیل کشیدن دندان، مشکلات دندانی و مصدومیت دندان های خود را از دست بدهند.
جای خالی دندان از دست رفته به دندان های دیگر فشار بیشتری وارد می‌نماید. این جای خالی را با ارتودنسی، بریج‌های دندانی، ایمپلنت‌های دندانی یا دندان های مصنوعی از بین ببرید تا از کج شدن دندان ها جلوگیری شود.
- ضمنا حرکت دندان ها به سمت جای خالی دندان های از دست رفته روندی طبیعی است که مذیالیزیشن نامیده می‌شود. بدین معنا که دندان ها به سمت جلو حرکت میکند.
مرحله پنجم: دندان های عقل خود را بکشید.
هنگامی که دندان های عقل شما رشد می‌کنند باعث به هم ریختگی دندان های دیگرتان می‌شوند که همین به هم ریختگی موجب می‌شود تا دندان های شما کج رشد کنند. زمانی که دندان های عقل شما رشد می‌نمایند موضوع را با دندانپزشک یا متخصص ارتودنسی خود در میان بگذارید تا در صورت نیاز دندان های عقل خود را بکشید؛ قبل از اینکه دندان های عقل به دندان های دیگر فشار بیاورند.
دندان های عقل ممکن است باعث بروز مشکلات دیگری مانند عفونت و دشواری در جویدن شوند بنابراین دائما نزد دندانپزشک خود بروید و عکس برداری با اشعه ایکس را انجام دهید تا به محض اینکه دندان های عقل شما رشد کردند مطلع شوید.
روش دوم: پیدا کردن متخصص ارتودنسی برای صاف کردن دندان های کج
مرحله اول: مشخص کنید که چه چیزی را در مورد دندان های خود دوست ندارید.
اینکه از همان ابتدا دقیقا مشخص کنید که دوست دارید در مورد ظاهر دندان هایتان چه چیزی تغییر کند اهمیت دارد بنابراین منظور خودتان را برای متخصص ارتودنسی واضح بیان کنید. بعضی از گزینه‌های درمانی فقط مشکلات خاص دندان را مداوا می‌کنند. راه حل این است که یک عکس واضح از اینکه می‌خواهید دندان هایتان پس از درمان چطور به نظر برسند داشته باشید.
- برای مثال ممکن است بخواهید جلو بودن فک بالای خود یا دندان های کج قدامی را مداوا کنید.
مرحله دوم: به متخصصان ارتودنسی محله خود که دارای مدرک بورد پزشکی هستند مراجعه کنید.
دندانپزشکان و متخصصان ارتودنسی با هم فرق دارند. متخصصان ارتودنسی علاوه بر دندانپزشکی در زمینه روند رشد دندان ها و فرم صورت آموزش دیده اند. برای مشخص کردن برنامه درمان مراجعه به متخصص ارتودنسی اولویت بیشتری نسبت به مراجعه به دندانپزشک دارد. ضمنا این موضوع که متخصصان ارتودنسی دارای مدرک بورد پزشکی باشند اهمیت دارد زیرا داشتن این مدرک تضمین می‌نماید که این متخصصان دوره آموزش جامع را گذرانده‌اند و بهترین شیوه درمان را به کار می‌گیرند.
- در انجمن متخصصان ارتودنسی ایران جستجو نمایید تا یک متخصص ارتودنسی در محله خود پیدا کنید که مدرک بورد پزشکی داشته باشد.
- اگر نمی‌دانید چطور این کار را انجام دهید از دندانپزشک معرفی نامه بگیرید.
- در موارد پیچیده، متخصص ارتودنسی ممکن است از جراح دهان و دندان یا جراح فک و صورت به منظور تهیه یک برنامه جامع درمانی کمک بگیرد.
مرحله سوم: از یک متخصص ارتودنسی برای صحبت کردن در مورد شیوه های درمانی نوبت ویزیت بگیرید.
ممکن است خودتان در این مورد تحقیق کرده باشید اما تنها فردی که می‌تواند دقیقا شیوه‌های درمانی مناسب شما را تشخیص دهد متخصص ارتودنسی خواهد بود. گاهی اوقات تنها گزینه درمانی مناسب شما ارتودنسی است. اگر ارتودنسی گزینه مناسبی برای شما نیست با متخصصان ارتودنسی درباره شیوه‌های درمانی دیگر گفت و گو کنید که گوش کردن به نظرات این متخصصان ضروری می‌باشد.
تعدادی از سؤالات مفید عبارتند از:
- برنامه درمانی پیشنهادی شامل چه مواردی است و اگر من یک مورد از این گزینه‌های درمانی را انتخاب نکنم این تصمیم چه عواقبی خواهد داشت؟
- چطور هزینه درمان را مشخص می‌کنید و چه گزینه‌هایی برای درمان وجود دارد؟ ضمنا چه بیمه‌هایی مورد قبول شما هستند؟
- دنبال کردن کدام شیوه درمانی را پس از درمان ترجیح می‌دهید؟
- آیا به بیمار توصیه نامه می‌دهید یا از قبل و بعد کار خود تصاویری ارائه می‌دهید؟
مرحله چهارم: نظر متخصص دیگری را بپرسید.
قبل از انتخاب یک شیوه درمان نظر دو یا سه متخصص دیگر را بپرسید به خصوص اگر به شما توصیه شده که دندان های خود را بکشید یا اگر مورد درمانی شما مورد پیچیده ای است. بسیاری از متخصصان ارتودنسی از سیم‌های ارتودنسی برای درمان استفاده می‌کنند حتی اگر شیوه‌های درمانی دیگری هم وجود داشته باشد. اما متخصصان بر این باورند که معمولا یک راه صحیح وجود ندارد.
- ملاقات با تعدادی از متخصصان ارتودنسی به شما کمک خواهد کرد تا یک شیوه درمان را انتخاب کنید که برای شما راحت باشد و بتوانید هزینه آن را بپردازید.
مرحله پنجم: یک متخصص ارتودنسی انتخاب کنید و مراحل اولیه درمان را انجام دهید.
هنگامی که متخصص ارتودنسی مورد اعتماد خود را انتخاب کردید، جلسه مشاوره بعدی برنامه‌ریزی خواهد شد. طی این ملاقات متخصص ارتودنسی از دهان شما قالب‌گیری کرده و ضمنا از صورت و خط فک شما رادیوگرافی پانورامیک می‌گیرد. با انجام قالب‌گیری و عکس برداری با اشعه ایکس متخصص ارتودنسی می‌تواند دقیقا مشخص نماید که در صورت برطرف شدن کدام نقص‌ها، شما یک لبخند شکیل خواهید داشت. درضمن متخصص ارتودنسی درباره جزییات شیوه‌های درمانی مختلف توضیح می‌دهد. با استفاده از این اطلاعات، شما می‌توانید گزینه‌های درمانی را بسنجید و بهترین شیوه درمان را برای خود انتخاب نمایید.
روش سوم: انتخاب بهترین شیوه صاف کردن دندان های کج
مرحله اول: یک الاینر شفاف در نظر بگیرید.
الاینرهای شفاف مجموعه ای از محافظ‌های محکم و سفارشی هستند که روی دندان ها به سهولت جابه‌جا می‌شوند و به تدریج دندان ها را مرتب می‌نمایند زیرا دهان کودکان دائما در حال بزرگ شدن است. الاینرهای شفاف برای نوجوانان یا بزرگسالان که اندازه دهانشان دیگر تغییر نمی‌کند انتخاب خوبی است. در ضمن این درمان معمولا برای بیمارانی مناسب است که مشکل به هم ریختگی دندانی خفیف تا متوسط یا دندان های فاصله‌دار دارند و برای مشکلاتی نظیر آندربایت حاد، اوربایت یا سایر مشکلات دندانی مناسب نمی‌باشد. درمان با الاینرهای شفاف معمولا 24- 6 ماه طول می‌کشد. سایر موارد در این خصوص عبارتند از:
- انعطاف پذیری زیاد الاینرهای شفاف باعث شده تا بیماران از این الاینرها استفاده نمایند. در صورت استفاده نکردن از الاینرهای شفاف به قدر کافی روند درمان طولانی‌تر می‌شود.
- الاینرهای شفاف انواع مختلفی دارند از جمله Invisalign ، Smile Direct club و .Candid استفاده از تعدادی از این الاینرها مستلزم دستور دندانپزشک است در حالی که استفاده از سایر الاینرها نیازی به دستور دندانپزشک ندارد.
مرحله دوم: راجع به ارتودنسیهای زبانی سؤال بپرسید.
ارتودنسیهای زبانی مشابه ارتودنسیهای قدیمی هستند ولی این ارتودنسی‌ها در پشت دندان ها قرار داده می‌شوند. ارتودنسیهای زبانی سیم‌های مشابه ارتودنسیهای قدیمی دارند که به تدریج دندان ها را محکم و صاف می‌کنند و معمولا 24 – 6 ماه در هر جایی از دهان بسته به نوع درمان قابل استفاده هستند. این درمان برای افراد 10 سال به بالا که از مشکلات فواصل دندانی متوسط تا شدید رنج می‌برند مناسب است. ارتودنسیهای زبانی به سختی قابل مشاهده می‌باشند و مانند الاینرهای شفاف برای کسانی که نیازمند درمان مجزا هستند انتخاب مناسبی به شمار می‌آیند. با این حال ارتودنسیهای زبانی از ارتودنسیهای قدیمی خیلی گران‌تر هستند.
- یکی از دلایل گران بودن ارتودنسیهای زبانی این است که مواد به کار برده شده در این نوع ارتودنسی‌ها از جنس طلا می‌باشد که کاملا با ساختار دندان های شما سازگاری دارد.
- ممکن است ارتودنسیهای زبانی در ابتدا اصلا راحت نباشند و عادت کردن به آن ارتودنسی‌ها مدتی طول بکشد. بسیاری از افراد التهاب ناشی از برخورد براکت‌ها و زبان را تجربه می‌کنند.
مرحله سوم: از پالاتال اکسپندر استفاده کنید.
به پالاتال اکسپندر(palatal expander) منبسط کننده کام یا اکسپندر ارتودنسی نیز گفته می‌شود. از پالاتال اکسپندرها برای باز کردن فک بالایی استفاده می‌شود. بدین ترتیب دندان های بالایی و پایینی بهتر روی هم قرار می‌گیرند. این اکسپندرها دارای یک پیچ هستند که با چندین حلقه به دندان ها متصل می‌شوند و هنگامی که با کلید پیچ را می‌چرخانید فک بالایی باز می‌شود. بنابراین برای دندان ها فضای خالی ایجاد می‌شود تا از به هم ریختگی آن‌ها جلوگیری شده و دندان ها در جای خودشان قرار گیرند. این شیوه درمان برای کودکان و نوجوانان زیر 15 سال موثر واقع می‌شود زیرا استخوان‌های فک بالایی این افراد هنوز انعطاف پذیر است.
- به خاطر داشته باشید که وقتی سقف دهان (سق) به اندازه کافی باز می‌شود اکسپندر به مدت 3 ماه در دهان باقی می‌ماند تا دندان ها و سق که بافت استخوانی ضعیفی دارند مقاوم شوند.
- برای استفاده از پالاتال اکسپندرها ضروری است که دائما نزد متخصص ارتودنسی بروید. زیرا متخصص ارتودنسی برای باز کردن سقف دهان (سق) از کلید خاصی استفاده می‌نماید.
- گاهی اوقات باز شدن سقف دهان (سق) می‌تواند بسیار آزار دهنده باشد و احتمال دارد گهگاهی باعث لکنت زبان و التهاب دهان شود.
مرحله چهارم: یک محافظ دندان انتخاب کنید.
احتمالا محافظ‌های دندان، ثابت یا متحرک هستند و برای قوس بالایی یا پایینی دهان ساخته شده‌اند تا دندان ها را محکم و صاف کنند. برای حفظ موقعیت دندان هایتان پس از درمان با ارتودنسی یا الاینرهای شفاف معمولا از محافظ‌ها استفاده می‌شود. گهگاهی از محافظ‌ها جهت اصلاح ناهنجاری‌های جزئی برای بیماران در همه سنین استفاده خواهد شد.
- اغلب بسته به نوع درمان و مدت زمان آن، قیمت محافظ‌های دندان متفاوت می‌باشد.
- محافظ‌های دندانی ثابت به پشت دندان ها متصل می‌شوند و در نتیجه قابل رویت نیستند.
- برای حفظ بهداشت دهان و دندان از محافظ‌های دندانی متحرک استفاده خواهد شد چون این محافظ‌ها به راحتی تمیز می‌شوند.
مرحله پنجم: ونیرهای دندان انتخاب نمایید.
به ونیرهای دندان، پرسلین ونیر یا لومینیرز دندان نیز گفته می‌شود. ونیرهای دندان کلاهک‌هایی از جنس پرسلین هستند که روی دندان های شما قرار می‌گیرند. ونیرهای دندان برای مداوای دندان های فاصله‌دار، دندان های شکسته، دندان های به هم ریخته یا دندان های تغییر رنگ داده ایده آل است. متخصص ارتودنسی لایه نازکی از مینای دندان را برداشته و سپس ونیرهای مخصوص را با استفاده از لایه ظریفی از رزین به دندان های شما متصل می‌نماید. این مرحله معمولا در یک جلسه انجام می‌شود بنابراین نتایج آن فورا قابل مشاهده است.
- ونیرهای دندان خیلی گران هستند.
- به جز بزرگسالان به ندرت برای افراد دیگر از ونیرهای دندان استفاده خواهد شد. چون غالبا سایز مناسب ونیرهای دندان از روی فرم صورت مشخص می‌گردد و کودکان و نوجوانان دائما در حال رشد هستند.
مرحله ششم: در مورد کانتورینگ دندان بیشتر بدانید.
به کانتورینگ دندان تغییر شکل دندان هم می‌گویند. کانتورینگ با سمباده زدن بخش‌هایی از مینای دندان انجام می‌شود یا از رزین همرنگ دندان برای شکل دادن به دندان ها استفاده می‌شود. کانتورینگ فقط برای بیماران بزرگسال کاربرد دارد و از آن جایی که کانتورینگ انتخابی دائمی محسوب می‌شود برای نوجوانان و کودکان که دائما در حال رشد هستند مناسب نمی‌باشد.
- چون مینای دندان قابلیت سمباده زدن دارد بنابراین کانتورینگ فقط برای کوتاه کردن دندان ها یا اصلاح دندان های کج، شکستگی یا ترک‌های جزئی دندان کاربرد خواهد داشت. کانتورینگ فقط در یک جلسه قابل انجام است و معمولا هزینه آن برای هر دندان بسته به کاری که باید روی دندان انجام شود بستگی دارد.
- همچنین در نظر داشته باشید که انجام کانتورینگ دندان با رزین کامپوزیت دوام چندانی ندارد و ممکن است به کانتورینگ مجدد نیاز داشته باشد.
مرحله هفتم: دستگاه هربست را بررسی کنید.
دستگاه هربست(Herbst appliance) با اصلاح نواقص فک شما، صاف شدن دندان هایتان را تسهیل می‌نماید. این دستگاه یک رابط فلزی دارد که این رابط به دندان آسیاب متصل شده تا فک پایینی را به سمت جلو هدایت نماید که همین مسئله سبب می‌گردد تا دندان ها به طرز صحیحی روی هم قرار بگیرند. با وجود این رابط فک پایینی و بالایی روی هم قرار گرفته تا دندان هایتان صاف شوند.
- لازم است یکسال از دستگاه هربست استفاده کنید تا فک پایینی شما در جای خودش قرار گیرد.
مرحله هشتم: سربند ارتودنسی انتخاب کنید.
غالبا سربند ارتودنسی(headgear) مختص کودکانی است که دندان هایشان بیش از حد کج می‌باشد. سربند دور دهان قرار گرفته و با بند به پیشانی و چانه شما متصل می‌شود و به دندان های بالایی و فک فشار می‌آورد. این فشار باعث می‌گردد تا فک و دندان ها در جای خودشان قرار بگیرند.
- شما باید چندین ساعت در روز از سربند ارتودنسی استفاده کنید تا نتایج آن را ببینید اما هنگام غذا خوردن مجبورهستید سربند را درآورید.
مرحله نهم: کامپوزیت باندینگ را در نظر بگیرید.
در این شیوه درمان از رزین همرنگ دندان برای شکل دادن به دندان استفاده شده و این رزین با چسب روی دندان هایتان چسبانده می‌شود که در این صورت دندان های شما صاف‌تر و سفیدتر به نظر می‌رسند.
- این شیوه درمان برای اصلاح نواقص جزئی به طور موقت مناسب می‌باشد.
- همچنین کامپوزیت باندینگ باعث ایجاد لکه روی دندان ها می‌شود.
مرحله دهم: برای لیفت لثه اقدام کنید.
برای لیفت لثه اقدام کنید. لیفتینگ لثه، لبخند زدن شما را تا حد زیادی بهتر میکند. لیفتینگ لثه، خط لثه شما را برجسته کرده و به آن شکل می‌دهد تا دندان هایتان جلوه پیدا کند. اگر تعداد دندان های شما کمتر از تعداد معمول است، لثه شما بیش از حد خالی می‌باشد یا خط لثه‌‌تان متوازن نیست برای لیفت لثه اقدام نمایید.
- قیمت لیفت لثه با جراحی ساده برای هر دندان یا با استفاده از لیزر دندانپزشکی متغیر است.
