اوربایت یا عقب بودن فک پایین یک عارضه قابل تشخیص است که میتواند توسط درمان ارتودنسی بهبود یابد. اوربایت همچنین میتواند موجب مشکلات جسمی یا روانی در فرد بیمار شود. از همین رو میتوان گفت این یک ناهنجاری دهانی است که هرچه زودتر درمان شود بهتر است. متد و نوع درمان و همچنین مدت زمان بهبودی تا حد زیادی به شدت ناهنجاری بستگی دارد.
اوربایت چیست؟
اوربایت(overbite) به شرایطی گفته میشود که دندان ها و فک بالایی روی دندان ها و فک پایینی می افتند و همپوشانی دقیقی ندارند. دندانپزشکان و ارتودنتیست ها اوربایت را نوعی مال اکلوژن میشناسند. اوربایت میتواند عمودی یا افقی باشد. اوربایت عمودی زمانی است که دندان های بالایی روی دندان های پایینی می افتند. همچنین زمانی که فک پایینی از فک بالایی بیرون زده تر باشد، اصطلاحا به آن اوربایت افقی میگویند. (که بیشتر به عنوان اورجت شناخته میشود.) در برخی بیماران میتوانیم هردو این علائم را باهم ببینیم.
اوربایت همچنین میتواند منشا دندانی یا استخوانی نیز داشته باشد. اوربایت با منشا دندانی زمانی است که دندان ها در جهت صحیح خود قرار ندارند. در حالی که در اوربایت استخوانی، این اسکلت فک است که باعث ناهنجاری خواهد شد. اوربایت شایع ترین اختلال دندانی شناخته شده در کودکان است.
چه چیزی باعث عقب بودن فک پایین(اوربایت) میشود؟
دلیل اینکه چرا برخی افراد دچار اوربایت میشوند و برخی نه، هنوز دقیق مشخص نیست. برخی افراد با فک های ناقص متولد میشوند که به صورت ناخواسته منجر به ناهموار شدن رشد دندان هایشان میشود. در حالی که برخی از افراد با فک هایی خیلی کوچک یا خیلی بزرگ متولد میشوند که باز هم میتواند منجر به توی هم رفتن دندانها، فاصله افتادن میان آنها یا اوربایت شود. چیزی که میدانیم این است که ژنتیک نقش مهمی را در این عارضه ایفا میکند. در کودکان با سابقه ارثی، احتمال بروز اوربایت کمی بیشتر از سایرین است.
برخی از شدید ترین اوربایت ها به دلیل شرایط و محرک ها بوجود می آیند نه ژنتیک. کودکانی که به صورت مستمر پستونک دارند یا بعد از سن 5 سالگی همچنان انگشت خود را میمکند، ممکن است در خطر جلو آمدن فک و دندان های جلویی شان باشند. دندان های بالایی و فک به سمت جلو رشد میکنند تا زبان را در جای خود نگه دارند. در حالی که پستانک یا انگشت میتواند در این روند اختلال ایجاد کرده و دندان ها را به سمت عقب هل دهد. تشویق کودکان به ترک عادت انگشت مکیدن بعد از 5 سالگی میتواند در رشد و شکل گیری فک و دندان ها نقش مهمی داشته باشد.
حتی اگر فرد در کودکی نشانه هایی از اوربایت نداشته باشد، باز هم این امکان وجود دارد که این اختلال در سنین نوجوانی یا بزرگسالی ایجاد شود. جویدن ناخن ها، گاز زدن مداد به صورت دائم یا از دست دادن دندان بدون درمان اصولی میتواند باعث بروز عارضه اوربایت شود.
مطلب مرتبط: آیا ارتودنسی فک پایین یا بالا به تنهایی قابل انجام است؟
چگونه اوربایت را با ارتودنسی برطرف کنیم؟
ارتودنسی در اکثر موارد میتواند عقب بودن فک پایین را درمان کند. به عنوان اولین مرحله از بخش ارزیابی، تصویربرداری ایکس ری میتواند نوع اوربایت و ارتباط بین دندان ها و فک را به خوبی مشخص کند. بعد از تشخیص و ارزیابی، ارتودنسی روی عاج های دندان های بالایی و پایینی نصب میشود.
سیم آرک ابتدا دندان ها را صاف و تراز میکند. در مرحله دوم درمان، الاستیک ها (کش های بسیار باریک) روی خط فک قرار میگیرند تا دندان ها را در پوزیشن صحیح خود نگه دارند. این بند های کشی روی قسمت های جلویی و عقبی ارتودنسی فیکس شده و به دندان ها و فک کمک کرده تا در جهت صحیح حرکت کنند. این بند ها را میتوانید قبل از غذا خوردن، نوشیدن و مسواک زدن در بیاورید و دوباره جا بزنید. استفاده مداوم از این بند ها اهمیت بسیار بالایی دارد. چرا که فشار دائمی روی دندان ها باعث تسریع روند بهبودی خواهد شد. در آوردن و گذاشتن آنها به صورت مداوم میتواند باعث درد در ناحیه فک و دندان ها شود.
آخرین مرحله درمان استفاده از یک نگهدارنده یا سیم دائمی است که دندان ها را در جای درست خود فیکس میکند.
برخی از بیماران گزینه های مخفی تری مانند: ارتودنسی های سرامیکی، لینگوال های داخلی یا الاینر ها را برای درمان اوربایت خود انتخاب میکنند. بهتر است قبل از انتخاب نوع درمان با پزشک ارتودنتیست خود مشورت کنید. همه درمان ها برای همه افراد مناسب نیستند.
درمان عقب بودن فک پایین(اوربایت) چه زمانی باید شروع شود؟
به صورت کلی اگر مشکل اوربایت دارید، هرچه درمان ارتودنسی زودتر آغاز شود بهتر است. دندان قروچه کردن یا فشار آوردن به فک میتواند موجب آسیب دیدن دندان های بیمار شود. در برخی موارد اوربایت مانع از تمیز شدن دندان ها میشود. از همین رو بیمار در معرض از دست دادن دندان یا بیماری های لثه قرار میگیرد.
دست و پنجه نرم کردن با سردرد های مزمن، میگرن و درد فک میتواند روی زندگی روزمره شما تاثیر بگذارد. در برخی از بیماران این علائم به محض نصب ارتودنسی و تغییر جهت فک بهبود می یابد.
چه قدر طول میکشد تا اوربایت با ارتودنسی درمان شود؟
میتوان گفت اوربایت طولانی ترین بیماری دندانی است که با ارتودنسی درمان میشود. در برخی از موارد مشکل تنها اوربایت نیست. ممکن است بیمار دندان های شکسته به هم ریخته یا نا همگون داشته باشد.
طول درمان برای هر بیمار متفاوت است اما در اغلب موارد، درمان ارتودنسی باید حداقل 2 سال ادامه پیدا کند. زمانی که ارتودنسی برداشته میشود، باید برای مدتی از نگهدارنده برای نگهداری دندان ها در جای خودشان استفاده شود.
آیا ارتودنسی به تنهایی اوربایت را درمان میکند؟
برای برخی افراد بالغ با مشکلات شدید در اسکلت فک درمانی بیشتر از ارتودنسی نیاز است. در اینگونه کیس ها از جراحی برای اصلاح استخوان فک و قرار دادن آن در جای دقیق خود، استفاده خواهد شد. ارتودنسی میتواند به عنوان یک درمان مکمل در کنار جراحی و استخراج دندان ها استفاده شود. ارتودنتیست ممکن است بیمار را برای ادامه درمان به یک جراح فک یا دندانپزشک ارجاع دهد.
در کودکان و برخی نوجوانان به دلیل رشد فک، ارتودنسی میتواند به تنهایی دندان ها و استخوان فک را در جای درست خود قرار دهد. از همین رو در موارد نادر به جراحی نیاز میشود.
درمان زودهنگام برای کودکان، شامل یک گشاد کننده کام برای باز کردن فضا میباشد. در کودکانی که فک بزرگتری دارند، کار ساده تر است. میتوان با استفاده از ارتودنسی دندان ها را کنار هم ردیف کرد و دیگر نیازی به کشیدن دندان نخواهد بود.
مشکلاتی که به دلیل عقب بودن فک پایین یا اوربایت بوجود می آیند؟
در اغلب موارد والدین میتوانند متوجه مشکلات دندانی یا اوربایت در کودکان شوند و برای درمان آن اقدام کنند. کودکان مبتلا به اوربایت معمولا در مراحل اولیه بیماری به دلیل مشکلات دیگر فیزیکی و روانی برای درمان مراجعه میکنند.
تنها زیبایی ملاک نیست
درمان عقب بودن فک پایین یا اوربایت یک درمان زیبایی نیست. این یک مشکل عملکردی است که می تواند منجر به مشکلات بزرگتر شود. بیمارانی که از اوربایت رنج میبرند اغلب مشکلات و بیماری های دیگری نیز دارند. برخی میتوانند متوجه بیماری دوم شوند و برخی با شروع شدن درمان یا سوال های پزشک متوجه آن میشوند. شایع ترین بیماری هایی که به اوربایت مربوط می شوند شامل موارد زیر هستند:
سردرد
سردرد و میگرن در افراد مبتلا به اوربایت شایع است. چرا که در این بیماری فک تراز نیست. عضلاتی که استخوان فک و جمجمه را نگه میدارند، فشار زیادی را به دلیل نا همگون بودن فک پایین تحمل میکنند و این فشار به مفاصل و استخوان جمجمه آسیب میرساند. عضلات فک به سینوس ها وصل هستند و عدم تقارن فک میتواند منجر به عفونت سینوس ها و گلودرد شود.
در طول خواب، بیمار مبتلا به اوربایت ممکن است دندان قروچه کند یا فک اش را فشار دهد. این میتواند منجر به دردهای مفصلی و ساییدگی دندان شود. پزشک ممکن است قبل از درمان اوربایت محافظ دندان را برای بیمار تجویز کند. این محافظ در مدت زمان خواب از دندان های بیمار محافظت میکند.
اختلال TMJ
یکی از شایعترین مشکلات مرتبط با اوربایت، اختلال TMJ یا اختلال مفصل گیجگاهی فکی میباشد. مفصلی که استخوان فک را به استخوان گونه در هر دو طرف صورت وصل می کند و وظیفه حرکت دادن صورت هنگام خوردن، نوشیدن، صحبت کردن و حالات چهره را دارد. علائم اختلال TMJ عبارتند از: درد فک، درد در قسمت جلویی گوش، صدای کلیک زمان جویدن چیزی یا باز کردن دهان و حتی قفل شدن فک.
مطالعه مطلب درمان اختلال مفصل گیجگاهی فکی(TMJ) با ارتودنسی توصیه میگردد.
درد گردن
گردن درد نیز در افراد مبتلا به اوربایت تا حدودی شایع است. این درد به دلیل نزدیکی گردن به استخوان فک می باشد. زمانی که فک متقارن نباشد میتواند منجر به درد شانه و گردن شود. فیزیوتراپی در کوتاه مدت میتواند باعث بهبود درد شود اما تا زمانی که فک تراز نشود این درد کامل از بین نخواهد رفت.
تغییر ساختار صورت به دلیل اوربایت
اوربایت شدید و عمیق میتواند منجر به تغییر چهره بیمار شود. اوربایت معمولا باعث فرو رفتن چانه در فرد بیمار و گرد تر دیده شدن صورت او میشود. همچنین افراد مبتلا به این عارضه معمولا بزرگتر از سن واقعی شان به نظر می رسند. با درمان ارتودنسی موقعیت فک اصلاح شده و چانه به جای اصلی خودش برمیگردد.
مشکلات تکلم به دلیل اوربایت
بیماران مبتلا به اوربایت ممکن است بیشتر با لب یا زبان شان صحبت کنند که این امر بر وضوح کلامی آنها تاثیر خواهد گذاشت. اصلاح و درمان اوربایت در اغلب موارد می تواند گفتار افراد بالغ و کودکان را بهبود بخشد.
تاثیرات روانی اوربایت بر کودکان
بیرون زدگی دندان های جلویی بارزترین بیماری دندان شناخته شده در جهان است. بچه ها میتوانند در این موارد بسیار بی رحم باشند. ممکن است به دلیل بیرون زدگی دندان، از طرف هم سن و سال هایشان مورد تمسخر قرار گیرند. آزار و اذیت های کلامی میتواند تاثیر مستقیمی روی عزت نفس کودک داشته باشد. بهتر است والدین در اولین زمان ممکن برای درمان این عارضه اقدام کرده تا از بروز سوء استفاده های روانی جلوگیری کنند.
افزایش ریسک آسیب به دندان ها
افراد مبتلا به اوربایت بیشتر در معرض آسیب دیدگی دندان هستند. زمانی که دندان های بالایی بیرون تر از دندان های پایینی باشند، میتوانند در طول ورزش، تصادف یا بازی های بچگانه، ضربه بخورند، بیفتند یا از بین بروند. قرارگیری دندان های جلویی سر جای خودشان و اصلاح اوربایت با ارتودنسی می تواند ریسک افتادن یا شکستن دندان ها را کاهش دهد.
ارزیابی و مشاوره
اگر فکر میکنید که کودک شما به اوربایت مبتلاست، می توانید از طریق شماره تلفن های موجود یا مراجعه به وبسایت، یک قرار معاینه و مشاوره با دکتر احسان صانعی رزرو کنید. در این گفتگو شما میتوانید درباره درمان ارتودنسی مورد نیاز و ضرورت آن صحبت کنید.
