دندان های شلوغ که تحت عناوینی از قبیل ازدحام بیش از حد دندان ها و یا شلوغی دندان نیز شناخته می شود، یکی از مشکلات دندانی بسیار معمول می باشد که پزشکان ارتودنتیست با این مشکل در بیماران خود بسیار مواجه می شوند. در این مقاله به بررسی موضوع شلوغی دندان، عوامل به وجود آمدن این مشکل و روش های مختلف درمان آن پرداخته ایم. پس تا پایان با ما همراه باشید.
شلوغی و یا ازدحام بیش از حد دندان ها به چه معناست؟
نخستین گام به منظور درک مفهوم شلوغی دندان ها، درک چیستی آن می باشد. این مشکل را می توان قرار گیری نادرست دندان ها به دلیل کمبود فضا تعریف نمود. این مشکل منجر به جابه جایی دندان ها شده و در نتیجه باعث می شود که دندان ها در یک راستا قرار نداشته باشند.
شلوغی دندان ها در فک بالا و خصوصا در فک پایین هم در کودکان و هم در بزرگ سالان به طور معمول وجود دارد. معمولا در کودکان هنگامی که دندان های شیری شروع به افتادن می کنند تا فضای برای رشد دندان های دائمی باز شود، این مشکل ایجاد می گردد. در بزرگ سالان نیز عدم وجود فضای کافی در دهان منجر به شلوغی دندان ها می شود.
علت به وجود آمدن دندان های شلوغ چیست؟
همانطور که اشاره گردید، دلیل ایجاد شلوغی دندان ها کمبود فضا در دهان است، اما کمبود فضا تنها دلیل به وجود آمدن این مشکل نیست. از جمله دلایل به وجود آمدن ازدحام دندان ها می توان به موارد زیر اشاره نمود:
- کوچک بودن فک
- هنگامی که دندان ها بزرگتر هستند و به راحتی در فک جای نمی گیرند
- وجود دندان های بزرگ و فک کوچک
- هنگامی که بیمار دارای اختلال کام شکافته و یا تنگ باشد
- وجود دندان های اضافی
- هنگامی که دندان شکسته و یا از دست رفته وجود داشته باشد و دندان های اطراف شروع به تغییر مکان به سمت فضای ایجاد شده می کنند
انواع شلوغی دندان
شلوغی دندان ها بر اساس ریشه مشکل به سه نوع متفاوت تقسیم می شود.
- نوع اول شلوغی دندان ها، ارثی می باشد. منظور از این عبارت آن است که اگر دارای فک بسیار کوچکی باشید احتمال آنکه فرزندان شما نیز این مشکل را داشته باشند زیاد خواهد بود.
- نوع دوم شلوغی دندان ها ممکن است مربوط به عادات بد دهانی و یا تثبیت کننده ها باشد. به طور مثال این مشکل در کودکانی که عادت به مکیدن انگشت شست خود دارند و یا مدت زمان طولانی پستانک می مکند، دیده می شود. همچنین مشکل شلوغی دندان ها در کودکانی که دندان های شیری خود را بسیار زود از دست می دهند نیز مشاهده می شود. در واقع در این کودکان پیش از آنکه که دندان های دائمی آماده رشد باشند، فضای خالی به منظور حرکت دندان ها وجود دارد.
- نوع سوم شلوغی دندان ها مربوط به زمانی است که دندان های عقل بدون وجود فضای کافی در دهان شروع به رشد می نمایند. دندان های عقل می توانند باعث جابه جایی سایر دندان ها و در نتیجه شلوغی دندان ها شوند.
میزان شلوغی دندان ها
پیش از اقدام نسبت به درمان شلوغی دندان ها، ابتدا متخصص ارتودنسی می بایست میزان پیچیدگی شلوغی را ارزیابی نماید تا راه حل موثر و مناسبی اتخاذ گردد. هنگام مشاوره اولیه متخصص ارتودنسیت می بایست در مورد میزان شلوغی دندان های فک بالا و پایین (شلوغی خفیف، متوسط و یا شدید) شما را آگاه نماید. برای این منظور با استفاده از اشعه x و اسکن سه بعدی از دندان های شما عکس گرفته می شود. سپس مطالعه دقیق دندان پزشکی به منظور بررسی نتایج انجام خواهد شد.
1- شلوغی خفیف دندان ها
این مشکل در مواردی مشاهده می گردد که فضای خالی موجود در دهان کمتر از 3 میلی متر باشد.
2- شلوغی متوسط دندان ها
این شلوغی هنگامی ایجاد می شود که 2 یا 3 دندان ناهماهنگ بوده و به میزان 3 تا 5 میلی متر فضای از دست رفته در فک وجود داشته باشد.
3- شلوغی شدید دندان ها
زمانی که دندان ها خارج از خط فک قرار گرفته و به فضایی بیش از 6 میلی متر نیاز باشد، مشکل شلوغی شدید دندان ها ایجاد می گردد.
عدم درمان شلوغی دندان ها باعث ایجاد چه مشکلاتی خواهد شد؟
بسیاری از افراد معتقدند که مشکل شلوغی دندان ها تنها یک مشکل زیبایی است. اما در واقع وجود دندان های شلوغ در فک بالا و پایین می تواند مشکلات بسیاری را برای سلامتی افراد ایجاد نماید. در ادامه فهرستی از مشکلات رایج که در اثر شلوغی دندان ها به وجود آمده و در نهایت نیازمند درمان می باشد را ارائه نموده ایم.
- بهداشت ضعیف دهان و دندان: زمانی که دسترسی به تمامی نواحی دندان ها دشوار بوده و استفاده از نخ دندان به صورت درست امکان پذیر نباشد، حفظ بهداشت دهان و دندان ها نیز دشوار خواهد بود.
- دندان های شلوغ می تواند منجر به تجمع پلاک های باکتریایی گردد. این مشکل در نهایت ممکن است که احتمال به وجود آمدن حفره ها و جرم دندانی را افزایش دهد. توجه داشته باشید که پلاک می تواند باعث ایجاد بوی بد دهان شود.
- در موارد شلوغی شدید دندان ها که رعایت کردن بهداشت دندان ها دشوار است، امکان ابتلای بیمار به التهاب لثه و سایر بیماری های پریودنتال وجود دارد.
- از دیگر مشکلاتی که شلوغی دندان ها ایجاد می نمایند، خرابی و فرسودگی سریع تر دندان ها و مینای دندان است.
- همپوشانی دندان ها می تواند باعث بروز مشکلاتی جدی از قبیل انسداد و یا گاز گرفتن شود.
نحوه ترمیم بر اساس میزان شلوغی
هنگامی که صحبت از ترمیم دندان های شلوغ به میان می آید، می بایست این مساله را مد نظر داشت که درمان شلوغی دندان ها به میزان شلوغی بستگی دارد. به همین دلیل آگاهی از میزان شلوغی دندان هایتان در مشاوره اولیه دارای اهمیت بسیاری است. برای آگاهی از نحوه ترمیم شلوغی و ازدحام بیش از حد دندان ها و انواع روش های درمانی با توجه به میزان شلوغی با ما همراه باشید.
1- شلوغی خفیف
در مواردی که همپوشانی دندان ها خفیف باشد و 3 میلی متر از فضای خالی به دلیل قوس دندانی از بین رفته باشد، بیماران می بایست از ونیر استفاده نمایند. اگر برایتان این سوال به وجود آمده باشد که چگونه می توان دندان های شلوغ را بدون استفاده از بریس ترمیم نمود، این روش یکی از گزینه های موجود می باشد. ونیرها از مواد سرامیکی و یا کامپوزیت ساخته شده و به طور کامل با رنگ دندان ها هماهنگ می گردند تا در نهایت ظاهری طبیعی و زیبا ایجاد نمایند.
2- شلوغی متوسط تا شدید
هنگامی که شلوغی دندان ها مقداری پیچیده تر باشد، روش ارتودنسی موثرترین راهکار برای درمان شلوغی دندان های فک بالا و پایین خواهد بود. این راهکار را می توان به منظور دستیابی به نتایج رضایت بخش و با استفاده از تکنیک های متفاوت که در ادامه بررسی نموده ایم انجام داد.
درمان با توجه به سن بیمار
درمان دندان های شلوغ در کودکان
توصیه می گردد که نخستین مراجعه کودکان به متخصص ارتودنسی به منظور بررسی رشد دندان ها و استخوان های فک در سن 6 سالگی انجام شود. چنانچه متخصص ارتودنسی پیش از رشد دندان های دائمی مشکلاتی از قبیل کوچک بودن بیش از اندازه فک را مشاهده نماید، به احتمال زیاد روش ارتودنسی کودکان را به منظور درمان کودک شما پیشنهاد خواهد داد.
درمان ازدحام بیش از حد دندان ها در بزرگسالان
رشد دندان های دائمی در اکثر افراد در حدود سن 12 سالگی اتفاق می افتد. برای ترمیم شلوغی دندان ها در این موارد استفاده از ارتودنسی اصلاح کننده همانند بریس ها پیشنهاد می گردد. با توجه به نیاز و بودجه خود می توانید از انواع ارتودنسی جهت درمان شلوغی دندان هایتان استفاده نمایید.
- بریس فلزی سنتی: بریس ها با استفاده از براکت های فلزی که برروی هر دندان قرار گرفته و توسط یک قوس فلزی به یکدیگر متصل می شوند موجب اعمال فشار مداوم بر دندان ها شده و در نهایت تا زمان صاف شدن دندان ها باعث ترمیم شلوغی دندان ها خواهند شد.
- بریس های نامرئی: همانند مورد قبلی، بریس های نامرئی و یا شفاف را می توان از مواد سرامیکی برای درمان (حفظ ظاهر زیباتر) ساخت.
- بریس های خود سفت شونده: این بریس ها از فلز و یا مواد شفاف ساخته شده و براکت های این نوع بریس ها آنها را از بریس های سنتی متمایز می نماید. در این نوع بریس ها، براکت ها قوس فلزی را محصور کرده و در نتیجه برای اتصال سیم نیازی به الاستیک ها نمی باشد.
- ارتودنسی لینگواال یا زبانی: این بریس ها شبیه بریس های سنتی می باشند، با این تفاوت که که بریس های زبانی داخل دهان و در پشت دندان ها قرار گرفته و از بیرون قابل مشاهده نخواهند بود. این نوع بریس ها گزینه ای عالی برای ترمیم شلوغی دندان ها به صورت محتاطانه هستند.
- ترازکننده های نامرئی: این ترازکننده ها یا الاینرها در چند سال گذشته دانش ارتودنسی را با شیوه ای خلاقانه متحول نموده اند. ارتودنسی نامرئی مشکلاتی از قبیل گاز گرفتن را به روشی آسان و رضایتبخش برای بیماران حل نموده است. این الاینرها را می توان در طول صرف وعده های غذایی و برای مسواک زدن جهت راحتی و بهداشت بیشتر دندان ها از دهان خارج نمود. این شیوه به دلیل عدم استفاده از بریس از محبوب ترین روش های ارتودنسی برای ترمیم دندان های شلوغ می باشد.
سایر تکنیک های مرتبط
گاهی اوقات در برخی از موارد خاص برای درمان شلوغی دندان های فک بالا و پایین به کمک بیشتری احتیاج است.
- IPR (کاهش فاصله بین دندانی) برای شلوغی دندان ها
پاکسازی دندان ها و یا فاصله بین دندانی که به روش IPR نیز معروف است، روشی است که در آن پیش از انجام ارتودنسی ما بین دندان ها فاصله ایجاد می شود. این روش تنها در درمان شلوغی خفیف دندان مورد استفاده قرار می گیرد. در طول درمان به این شیوه، دندان پزشک برخی از دندان ها را تراش داده تا پهنای آنها را به میزان 0.2 تا 0.5 میلی متر کاهش دهد. این روش بدون درد بوده و بدون انجام بیهوشی صورت می پذیرد.
- کشیدن دندان در حالت شلوغی شدید
هنگامی که میزان شلوغی دندان ها شدید باشد، ممکن است که ارتودنتیست مجبور به کشیدن یک یا چند دندان باشد تا فضای لازم برای تراز شدن دندان ها ایجاد گردد.
- پایان درمان نگهدارنده ها جهت ترمیم دندان های شلوغ
درمان به شیوه ارتودنسی با برداشتن بریس ها به اتمام نمی رسد. برای دستیابی به نتیجه مورد نظر و تراز شدن دندان ها، استفاده از نگهدارنده ها ضروری است. متخصصین بر این عقیده هستند که دندان ها دارای حافظه بوده و تمایل دارند که پس از درمان ارتودنسی نیز به حالت اولیه خود بازگردند. به علاوه دندان ها در طول عمر ما دائما در حال حرکت می باشند. بنابراین استفاده از نگهدارنده های ارتودنسی به منظور جلوگیری از شلوغی مجدد دندان هایتان دارای اهمیت بسیاری است.
