عقب بودن فک پایین یا اوربایت یک عارضه بسیار رایج است و زمانی رخ می دهد که دندان های فک بالا و فک پایین کاملا بر روی هم قرار نگیرند. معمولا مکیدن انگشت شست دست، فشار دادن زبان به دندان ها یا مصرف بیش از حد پستانک، عوامل زمینه ساز اوربایت هستند. این عوامل سبب تنگ تر شدن قوس لثه می شوند و معمولا در چنین شرایطی، فک پایین چاره دیگری به جز عقب رفتن ندارد. در این شرایط، دندان های فک بالا و پایین کاملا روی هم قرار نمی گیرند. عقب بودن فک پایین در بیمارانی که دندان های آسیاب خود را از دست می دهند نیز رایج است. بهترین زمان برای درمان این شرایط، 10 تا 12 سالگی است اما درمان عقب بودن فک پایین در بزرگسالان، فارغ از شرایط سنی، همواره مقدور است. درمان عقب بودن فک پایین بدون جراحی نیز امکان پذیر است.
آنچه که باید بدانید!
- برای تشخیص عقب بودن فک پایین ابتدا باید به دندانپزشک مراجعه کنید. دندانپزشک برای تشخیص اوربایت، یک عکس ایکس ری تجویز می کند.
- اوربایت در شرایط خفیف با کمک گارد و محافظ دهان درمان می شود.
- ارتودنسی رایج ترین شکل درمان برای برطرف کردن مشکل عقب بودن فک پایین است. معمولا دوره درمان ارتودنسی دو سال است.
چگونه از تشدید عقب بودن فک پایین پیشگیری کنیم؟
عقب بودن فک پایین معمولا نتیجه عادت های غلط است. عاداتی مانند جویدن ناخن، مکیدن انگشت شست دست و گاز زدن محکم قاشق و چنگال، می توانند اوربایت را تشدید کنند. بدیهی است که کنار گذاشتن این عادات، از تشدید این عارضه در فک پایین جلوگیری خواهد کرد.
چگونه عقب بودن فک پایین یا اوربایت را در خانه تشخیص دهیم؟
1- دهان خود را به صورت عادی روی هم ببندید.
دندان های خود را روی هم قرار دهید و مطمئن شوید هر دو فک شما راحت هستند و هیچ فشار روی دندان هایتان وجود ندارد.
- دندان های خود را روی هم فشار ندهید یا تلاش نکنید آنها را حتما روی هم قرار دهید.
2- همزمان که در یک آینه به خود نگاه می کنید، سعی کنید لبخند بزنید.
به منظور تشخیص خود اوربایت، به یک آینه نیاز دارید که به شما در مجسم کردن دندان هایتان کمک کند. به گونه ای لبخند بزنید که بتوانید دندان های خود را مشاهده کنید.
- سعی کنید لب های خود را از دندان ها دور نگه دارید. سپس از داخل آینه دندان هایتان را چک کنید.
- ببینید آیا دندان های فک بالا، دندان های فک پایین را کامل پوشش داده اند یا خیر.
- در صورتی که دندان های بالا بیش از 3.5 میلی متر از دندان های فک پایین را پوشش دهند، شما به اوربایت مبتلا هستید.
- همچنین افراد مبتلا به این شرایط، ممکن است دندان های فک پایین خود را کامل نزدیک به سقف دهان یا داخل آن احساس کنند.
3- نوع اوربایت را تشخیص دهید.
زمانی که دندان های شما کاملا روی هم قرار نگیرند، در واقع شما به عارضه ای تحت عنوان مال اکلوژن مبتلا هستید. مال آکلوژن به سه دسته مختلف طبقه بندی می شود که دو نوع آنها شامل عقب ماندگی فک پایین یا اوربایت و یک نوع آن شامل عقب ماندگی فک بالا یا آندربایت است.
- کلاس 1 رایج ترین کلاس است. در این شرایط محل قرار گیری فک ها، دندان ها و ساختار کلی دهان طبیعی است و تنها، دندان های بالا و پایین روی یکدیگر قرار نمی گیرند.
- کلاس 2 به زمانی اطلاق می شود که دندان های فک بالا به شکل قابل توجهی، بر روی دندان های فک پایین همپوشانی دارند و زمانی که از نیم رخ به دندان ها نگاه می کنید، چانه عقب تر از حالت طبیعی خود قرار دارد.
- مال اکلوژن کلاس 3 (که تحت عنوان آندربایت نیز شناخته می شود) فک پایین جلوتر از فک بالایی قرار دارد و دندان های فک پایین، دندان های فک بالا را پوشش می دهند.
4- بررسی توسط دندانپزشک
پس از دیدن فک عقب رفته، بهتر است برای بررسی های بیشتر به دندانپزشک خود مراجعه کنید. عدم درمان عقب بودن فک پایین می تواند در طولانی مدت سبب سردرد، پوسیدگی دندان ها، دشواری در تکلم، اختلال در تنفس و دشواری در جویدن شود. اوربایت همچنین می تواند زمینه ساز اختلالی تحت عنوان TMJ شود که بر روی صورت و حالت بدن تاثیر می گذارد.
تشخیص عقب ماندگی فک پایین(اوربایت) در دندانپزشکی
1- مراجعه به دندانپزشک
در حالت کلی، چکاپ دندان ها دوبار در سال توصیه می شود. در صورت تشخیص خانگی اوربایت، باید برای تشخیص شدت و راه حل های درمانی این عارضه، حتما به دندانپزشک مراجعه کنید.
- چیزی در حدود 46 درصد از کودکان به اوربایت مبتلا هستند که 30 درصد آنها به راحتی قابل درمان است. بنابراین تشخیص زودهنگام و اقدام برای درمان، در برطرف کردن این عارضه و جلوگیری از پیچیده شدن آن، ضروری است.
2- معاینه توسط دندانپزشک
یک معاینه یا چکاپ معمولی دندان توسط یک متخصص و پس از مشاوره با دندانپزشک انجام می شود.
- در طول معاینه، وضعیت کلی دندان های شما یادداشت می شود و دندانپزشک نگاهی به دندان های شما می اندازد تا ارزیابی کند که آیا اوربایت دارید یا خیر.
3- برای عکسبرداری با اشعه ایکس آماده شوید.
دندانپزشک شما معمولاً با نگاه کردن به بایت شما می تواند اوربایت را تشخیص دهد. با این حال، آنها برای تشخیص صحیح تر مشکل فک و دندان های شما ممکن است عکس اشعه ایکس دندان بگیرند. این مساله علی الخصوص در کودکانی که دندان های دائمی آنها هنوز رویش نیافته اند بسیار اهمیت دارد.
- پزشک با کمک این تصویر می تواند نحوه قرار گرفتن دندان های دائمی را تشخیص دهد.
- پزشک میتواند هرگونه حفره و پوسیدگی در ریشه های دندان را بررسی کند. در صورت مشاهده چنین مواردی، طرح درمان تغییر خواهد کرد.
4- با یک متخصص ارتودنسی مشورت کنید.
در صورت تایید عقب بودن فک پایین، دندانپزشک شما را به یک متخصص ارتودنسی ارجاع خواهد داد.
- متخصصین ارتودنسی افرادی هستند که معمولا دو تا سه سال بیشتر از دندانپزشکان در این حوزه تخصصی تحصیل کرده اند و می توانند بیماری های ناشی از نامرتب بودن دندان ها را درمان کنند.
- ارتودنتیست با توجه به شرایط عمومی دندان ها، گزینه های درمانی مختلفی را ممکن است پیشنهاد کند.
- درمان اوربایت ضروری است چرا که می تواند مشکلاتی مانند التهاب لثه، پوسیدگی دندان و فشارهای مخرب بر روی فک ها، ماهیچه های صورت و دندان ها راه به همراه داشته باشد.
درمان اوربایت چه اهمیتی دارد؟
عقب بودن فک پایین شاید در مراحل اولیه مشکل جدی به نظر نرسد اما به مرور زمان و افزایش سن، می تواند به شرایط پیچیده تری تبدیل شود. با توجه به نوع اوربایت، فرد ممکن است به عوارض جدی تری مانند پوسیدگی دندان، احساس ناراحتی به هنگام جویدن و دشواری در تکلم دچار شود.
متخصص ارتودنسی چگونه می تواند این اوربایت را درمان کند؟
ارتودنسی دندان یکی از رایج ترین روش های درمان و ترمیم عقب بودن فک پایین هستند. ارتودنسی با ترمیم موقعیت قرار گیری دندان ها، می توانند عقب بودن فک پایین را درمان کنند. این روش درمان هیچ گونه محدودیت سنی ندارد.
- توجه داشته باشید که در صورت استفاده از ارتودنسی، باید تا آخر عمر از نگهدارنده های دندان نیز استفاده کنید تا مطمئن شوید دندان ها سر جای خود باقی خواهند ماند.
- تراز های پلاستیکی گزینه های ایده آلی برای درمان اوربایت خفیف هستند و نسبت به بریس ها نیز ارزان تر می باشند. با این حال، اوربایت های شدید با کمک تراز های پلاستیکی قابل درمان نیستند.
درمان عقب بودن فک پایین چقدر زمان می برد؟
معمولا برای درمان اوربایت با کمک ارتودنسی، حداقل دو سال زمان مورد نیاز است. البته این مدت زمان به شدت اوربایت و بازخورد دندان ها نسبت به روش درمان نیز بستگی دارد. پس از آن، شما از یک نگهدارنده استفاده می کنید تا دندان های خود را در جای خود نگه دارید تا آندربایت شما برنگردد.
آیا اصلاح عقب ماندگی فک پایین بدون کمک ارتودنسی امکان پذیر است؟
بله، اگر اوربایت شما ناشی از بزرگ بودن دندان ها یا شلوغی بیش از حد لثه باشد، با کشیدن دندان ها می توانید آن را درمان کنید. این روش درمان به ویژه در افراد جوان موثر خواهد بود. گاهی ترکیب هر دو روش درمان (حذف دندان ها و استفاده از ارتودنسی) برای حل کامل مشکل اوربایت ضروری خواهد بود.
آیا عقب بودن فک پایین را می توان با جراحی درمان کرد؟
معمولا از جراحی برای درمان اوربایت حاد استفاده می شود. اگر همپوشانی دندان های بالا و پایین بیش از 3.5 میلیمتر باشد، پزشک ممکن است جراحی ترمیمی را پیشنهاد دهد. در این فرایند جراح گونه ها را به سمت عقب کشیده و در داخل فک، برش هایی ایجاد می کند. سپس به صورت فیزیکی فک شما را حرکت می دهد تا مشکل همپوشانی دندان ها حل شود. معمولا پس از جراحی فک پایین عقب رفته، فرد تا دو روز باید در بیمارستان بستری باشد.
